Οι "Δρόμοι της Ανατολής" θα πραγματοποιήσουν το Σαββατοκύριακο 1 και 2 Μαρτίου ένα διήμερο εκδηλώσεων αφιερωμένο στα maqam, το σύστημα των μουσικών τρόπων της οθωμανικής μουσικής.Το Σάββατο 1η Μαρτίου με χαρά σας καλούμε σε μια συναυλία-περιήγηση σε μουσικά μονοπάτια της ανατολής. Στο yaylı tanbur θα είναι ο Ευγένιος Βούλγαρης και στα κρουστά ο Σέργιος Βούλγαρης. Η συναυλία θα πραγματοποιηθεί στο Ωδείο Ρεθύμνου (Νερατζέ Τζαμί) στην Παλιά Πόλη στις 21:30 και η είσοδος θα είναι 4€ και 3€ το φοιτητικό.
(Βλ. πληροφορίες και links για το yaylı tanbur και τους μουσικούς στο τέλος της παρούσας δημοσίευσης).
Στον ίδιο χώρο στις 18:30 θα προηγηθεί παρουσίαση στο σύστημα των τρόπων της οθωμανικής μουσικής (maqam, makam, μακάμ ή τα κοινώς καλούμενα "μακάμια"). Τα maqam συνιστούν τη βάση στη μουσική παράδοση ενός μεγάλου γεωγραφικού χώρου, στα Βαλκάνια, στη Βόρεια Αφρική, την Ανατολική Μεσόγειο, τη Μέση Ανατολή και φτάνουν μέχρι την Ινδία. Μία συστηματοποίηση αυτών των τρόπων έγινε από τους Οθωμανούς για τη μουσική της αυλής. Οι παρευρισκόμενοι θα μπορούν να έχουν μια γνωριμία με το είδος και να συζητήσουν με τους μουσικούς πριν από τη συναυλία (και να ακούσουν τη συναυλία "με άλλο αυτί").
Την επόμενη μέρα, Κυριακή 2 Μαρτίου, θα πραγματοποιηθούν στην Παλιά Πόλη του Ρεθύμνου δύο παράλληλα οκτάωρα σεμινάρια στα maqam από τον Ευγένιο Βούλγαρη και στα παραδοσιακά κρουστά (τόμπακ, πεντίρ, τουμπερλέκι κλπ) από τον Σέργιο Βούλγαρη. Στο πρώτο σεμινάριο μπορούν να συμμετάσχουν όσοι παίζουν ασυγκέραστα όργανα, πνευστά και έγχορδα. Δηλώσεις συμμετοχής στα τηλέφωνα 6978469635 και 6948687071 και ηλεκτρονικά στο dromoi.anatolis@gmail.com. Θα μπορούν να παρακολουθήσουν ως ακροατές όσοι ενδιαφέρονται, αλλά δεν μπορούν να συμμετάσχουν ενεργά (είτε επειδή δεν παίζουν κάποιο όργανο, είτε επειδή παίζουν συγκερασμένα όργανα), οι οποίοι επίσης πρέπει να επικοινωνήσουν μαζί μας. Κόστος συμμετοχής στο σεμινάριο: 3€.
"Υaylı tanbur" σημαίνει "ταμπουράς με δοξάρι". Η εφεύρεση του οργάνου αποδίδεται στον Cemil Bey (1873-1916), στο πρώτο τέταρτο του 20ου αιώνα. Πληκτρολογώντας το όνομα στην αναζήτηση του youTube μπορείτε να πάρετε μια ιδέα αυτού του εξαιρετικού οργάνου.
Για τα βιογραφικά των μουσικών μας μπορείτε να επισκεφτείτε το http://www.chiosnews.com/cn2952007800340.asp.
Χορηγοί των εκδηλώσεών μας η μουσική σκηνή "Μακάμ" [Νικηφόρου Φωκά 86 (Μακρύ Στενό), Παλιά Πόλη Ρεθύμνου], το αρτοποιείο-ζαχαροπλαστείο "Μικρασιάτικο" (Μάχης Κρήτης 5, Μισίρια), και χορηγός αφίσας η "Γραφοτεχνική Kρήτης".
2 σχόλια:
Καλή αυτή η προσπάθεια γνωριμίας με την μουσική παράδοση της εγγύς Ανατολής που σχετίζεται με την παράδοσή μας. Μπράβο στους συντελεστές. Γιατί, μέσα στην παράδοσή μας είναι και αυτοί οι μουσικοί δρόμοι καθώς έχουν βάσεις στην αρχαία ελληνική μουσική και τη βυζαντινή, πέρα από τις άλλες επιρροές που σαφώς υπάρχουν κι αυτές.
Καλό θα ήταν να δοθούν κάποιες διευκρινίσεις, που φαντάζομαι ότι βοηθούν το σκοπό των συντελεστών που ως γνωστόν είναι άξιοι καθηγητές του τμήματος παραδοσιακής και λαϊκής μουσικής του ΤΕΙ Ηπείρου. Οι παρακάτω πληροφορίες αντλήθηκαν από διάφορες πηγές που βρίσκονται στο Ίντερνετ. Επίσης, από τις παραδόσεις θεωρητικών παραδοσιακής μουσικής προ τετραετίας στο Ωδείο Φ. Νάκκας στην Αθήνα από τον πρόωρα εκδημούντα, καθηγητή στο κανονάκι Θ. Στεργίου:
Οι μουσικές παραδόσεις του χώρου που σήμερα αποτελεί την Ελλάδα, μαζί με τη Μικρά Ασία και την ευρύτερη Ανατολία, δηλαδή των περιοχών που αποτελούσαν κάποτε την Οθωμανική Αυτοκρατορία, δεν μπορούν συλλήβδην να ονομαστούν "οθωμανική μουσική". Η λέξη "μακάμ", για παράδειγμα, δεν είναι τουρκική. Η καταγωγή της λέξης makam βρίσκεται στην αραβική γλώσσα ασχέτως αν οι Τούρκοι εκτός από τους Άραβες ονομάζουν τις κλίμακες τους ως μακάμ. Έτσι ακριβώς τις έλεγαν οι παλιοί Έλληνες μουσικοί, μέχρι τα πρώτα χρόνια που διαμορφώθηκε το ρεμπέτικο τραγούδι οπότε και οι κλίμακες άρχισαν να ονομάζονται με το ελληνικό, "δρόμοι". Το μακάμ είναι το αντίστοιχο του "τρόπου" των αρχαίων Ελλήνων και των "ήχου" των Βυζαντινών.
Εκτός από τους Τούρκους, πρωτύτερα οι Έλληνες και ολόκληρος ο αραβικός κόσμος, οι Αρμένιοι, οι Κούρδοι αλλά και οι Πέρσες κινούνται πάνω σε αυτά τα μουσικά μονοπάτια, με τις διαφοροποιήσεις τους βέβαια και τις επιπλέον αλλοιώσεις τους, αλλά πάντοτε πάνω σ' αυτά. Η σημερινή Τουρκία έχει να επιδείξει μια σοβαρή ενασχόληση με αυτό που ονομάζεται ανατολική μουσική, γενικά. Έχει πολλούς και καλούς μουσικούς (ίσως τους καλύτερους δεξιοτέχνες σε ορισμένα όργανα) και τον 20ο αιώνα, τουλάχιστον, εξέλιξε το μουσικό της ιδίωμα σε μεγάλο βαθμό, μάλλον γιατί ήταν ελεύθερη από τα κόμπλεξ του εκδυτικισμού που αντιθέτως είχαμε στην Ελλάδα.
Όμως η Τουρκία συγχρόνως με αυτά τα θετικά, βαυκαλίζεται ότι είναι ο θεματοφύλακας της "οθωμανικής" μουσικής παράδοσης, και γι' αυτό έχει χρηματοδοτήσει την έκδοση πολλών CD με τέτοιο τίτλο και περιεχόμενο ή ακόμα και την ίδρυση πανεπιστημιακών εδρών με αυτό το αντικείμενο. Πληροφορίες για τη μουσική αυτή (την "οθωμανική") υπάρχουν πολλές στο Ιντερνετ, όπως φαίνεται για παράδειγμα στο λήμμα της Wikipedia: Ottoman classical music η οποία στα τουρκικά μεταφράζεται ως Klâsik Türk Mûsikîsi, δηλαδή σαν Κλασική Τουρκική μουσική. Στο ίδιο λήμμα αναφέρει ότι αρχίζει η εξέλιξή της ως μουσικό ιδίωμα κάπου στον 19ο αιώνα. Γίνεται πιστεύω φανερό ότι η ύπαρξη ενός οθωμανικού θα έλεγε κανείς μουσικού ιδιώματος από τον 19ο αι. και μετά δεν μπορεί να αναιρέσει την μουσικολογική πραγματικότητα των μουσικών παραδόσεων πολλών αιώνων της εγγύς Ανατολής.
Ακόμα όμως και από τους ίδιους τους γείτονές μας τους Τούρκους, όταν αυτοί δίνουν τον ορισμό της λεγόμενης οθωμανικής μουσικής αναγνωρίζεται ότι η τότε αυτοκρατορία αποτελούταν από Τούρκους, Αρμένιους, Έλληνες, Κούρδους, Άραβες, Πέρσες, Ασσυρίους και Εβραίους οι οποίοι κουβαλούσαν προφανώς τις μουσικές τους παραδόσεις.
Ας μην χαρίζουμε, λοιπόν, αθελά μας ολόκληρο αυτό το μουσικό οικοδόμημα της ανατολικής μουσικής στον πολιτικό σχεδιασμό (γιατί περί αυτού πρόκειται) της οποιασδήποτε χώρας.
Ευχαριστώ για την υπομονή σας.
Μανώλης Μενεγάκης - Κρήτη
Ευχαριστούμε πολύ για το σχόλιό σας!
Προσπαθήσαμε να είμαστε προσεκτικοί στις διατυπώσεις μας. Τα μακάμ ανήκουν σε μια ευρύτερη παράδοση, απλά η δική μας η εκδήλωση θα επικεντρωθεί στη συστηματοποίηση που έγινε από τους Οθωμανούς. Πιθανότατα οι μουσικοί μας πριν από τη συναυλία να μπορούσαν να μας διευκρινίσουν πόσο διαφέρει από την ευρύτερη χρήση τους.
Η μεταγραφή "maqam" προέρχεται από τα αραβικά και από τα οθωμανικά (مقام) και αυτή χρησιμοποιήσαμε στην αφίσα μας. Στα σύγχρονα τουρκικά είναι "makam".
Ευχαριστούμε πολύ και θα χαρούμε να σας δούμε από κοντά!
Μ.
Δημοσίευση σχολίου